Vijver aanleg en onderhoud

Hoe verrast reageert een kind als er een salamander of kikker opduikt aan de rand van de vijver...? Door de aanleg van nieuwe woonwijken en wegen komen de leefgebieden van amfibieën en waterminnende insecten in de verdrukking. Daarom neemt het belang van waterpartijen (groot en klein) in de woonomgeving toe. De natuurwaarde van een vijver met geleidelijke oevers, veel plantengroei en weinig vissen is veel groter dan die van een vijver met harde overgangen, weinig plantengroei en veel vissen.

 

Lees ook: Ode aan de vijver

De vijver

De vijver is een apart onderdeel van de tuin. Om deze goed aan te leggen en helder te houden is veel aandacht vereist. Van belang zijn de hardheid van het water, voldoende micro-organismen, en een juiste hoeveelheid zuurstof- en andere waterplanten. Natuurlijk zijn ook de hoeveelheid vissen, bodem enz. in de vijver van invloed. Het natuurlijke evenwicht speelt een grote rol.

De aanleg van een vijver

Voor een natuurvriendelijke vijver moet met de volgende punten rekening worden gehouden:

• Hoe groter de vijver, hoe groter de kans op het bereiken van een natuurlijk evenwicht. Een stabiel evenwicht met weinig onderhoud ontstaat vanaf ongeveer 1000 liter water. 
• Voor een optimale plantengroei moet minimaal driekwart van de vijver in de zon liggen. 
• Een geleidelijk aflopende oever geeft de natuur de beste kansen. 
• Variatie in waterdiepte geeft de meeste kansen aan planten en dieren. Maak een vijver maximaal 80 tot 100 cm diep. Er zijn drie niveaus (15 - 20 cm, 35 - 40 cm en 80 cm) nodig voor een mooie variatie aan waterplanten. 
• Bedek minimaal 30% van het wateroppervlak met drijfplanten. Gebruik ook ondergedoken waterplanten (zuurstofplanten), en langs de oever moeras- en oeverplanten. Wees niet zuinig met de beplanting. Een rijk beplante vijver is aantrekkelijk voor dieren. Ook loopt de watertemperatuur in de zomer niet te hoog op, en krijgen algen geen kans.

 

Overzicht van de optimale waterwaardes in uw vijver:

• pH*- waarde: 7- 8
• GH- waarde: 8 -12
• KH- waarde: 5 -12
• Ammoniak (NH3) < 0,15 mg/L
• Nitriet (NO2) < 0,15 mg/L
• Nitraat (NO3) < 0,50 mg/L
• Zuurstof (O2) 60%- 100%

 

De pH waarde van de vijver:

De pH- waarde zegt iets over de zuurgraad van het water. Is die waarde lager dan 7, dan is het water zuur. Grote schommelingen in de pH- waarde zijn schadelijk voor de vissen.

• De NO2 waarde: Nitriet (NO2) is zeer giftig voor vissen.
• Het nitrietgehalte mag niet hoger zijn dan 0,15 mg/ liter.

LET OP! Bij een hogere waarde moet direct 50% van het water worden ververst en liefst dagelijks 25% tot de waarden weer acceptabel zijn. Voeg bacteriën toe aan het water en stop met voeren!

• De NH3 waarde: Nitraat (NO3) is de voedingsstof die wordt opgenomen door planten en algen. Bij een waarde boven 100 mg/liter dan gedeeltelijk het water verversen.

•  De O2 waarde: Zuurstof (O2). Onvoldoende zuurstof kan worden veroorzaakt door algengroei, algensterfte, hoge temperaturen, hoge visbezetting, slechte watercirculatie en een geheel begroeid wateroppervlak. De minimale hoeveelheid zuurstof in water ligt bij 65%. Is dit lager, ververs dan een gedeelte van het water en instaleer beluchting of een kleine fontein het water.

Bij de aanleg van een tuinvijver kunt u verder op verschillende manieren rekening houden met het milieu, en zo een natuurlijke vijver creëren:

• Kies voor de bodem liefst natuurlijke materialen. Beton of EPDM folie zijn ook een goede keus. 
• Vermijdt veenhoudende materialen als bodembedekking. 
• Zorg voor een natuurlijk biologisch evenwicht in de vijver. U heeft dan geen chemische middelen nodig. 
• Vermijd teveel stroming in het water. Met name grote fonteinen kunnen desastreus zijn voor het waterleven. 
• Gebruik milieuvriendelijke materialen voor de vlonders en beschoeiingen.

 

Bodemmaterialen

Natuurlijke materialen, zoals klei (Bentoniet) of leem hebben de voorkeur. Natuurlijke materialen vragen weinig of geen bewerking, en ze leveren na afdanking geen afval op. Een nadeel van deze materialen is dat ze gevoeligheid zijn voor aantasting door vissen, planten en vorst. Verder is een lekkage erg moeilijk op te sporen. Beton, op basis van natuurlijke grondstoffen (zand en kalk), kan ook dienen als vijverbodem. Een betonnen bodem is goed bestand tegen aantastingen en heeft dus een erg lange levensduur.

Bekijk: De beste bodemmaterialen voor uw vijver

 

Zuurstofplanten en waterhardheid

In de zomer dient een vijver voor mininmaal 50% begroeid te zijn met zuurstofplanten. Denk daarbij aan waterpest en glanzend fonteinkruid (Potamogeton lucens), de belangrijkste zuurstofplant. Zuurstofplanten halen voedingsstoffen uit het water, waardoor ze groeien. Daarbij produceren ze een remstof die er voor zorgt dat algen niet kunnen groeien (allelopathie) en blijft het water helder. Zuurstofplanten kunnen direct na het vullen van de vijver in het water worden gezet. Om te zorgen dat de zuurstofplanten voldoende kunnen groeien dient het water voldoende hard (uitgedrukt in DH) te zijn en een gedeelte van de dag zon te krijgen.

Deze DH waarde voor de hardheid van het water, is belangrijk voor de lelies en moerasplanten. De optimale waarde ligt tussen de 8 en 12. Wanneer deze waarde te laag is (lager dan 8) zullen de planten niet optimaal groeien en kunnen de zuurstof-planten zelfs verslijmen! Hiervoor heeft Tuinkenner Innogreen Maërl kalk in 3 en 5 kg verpakking in het pakket. Verder bestaat het pakket uit een wieren en algen etende bacterie cultuur (Lake Relief) en een bacterie cultuur die zorgt voor afbraak van dood organisch materiaal en vissenuitwerpselen (Pondplus). Hiermee wordt vervuiling en vergiftiging van de vijver voorkomen, immers bij te veel afval ontstaat een anaeroob milieu op de bodem. Er ontstaat nitriet vorming, wat nadelig is voor vissen en planten. Deze bacterie cultuur kan ook in een bio filter gedaan worden. Wanneer deze uit geweest is dient er opnieuw geënt te worden. Voor draadalg bestaat geen goede oplossing. Handmatig verwijderen is het beste.

 

Maërl kalk

Maërl kalk is een natuurproduct. De ideale hardheid van vijverwater zit dus tussen 8 en 12º DH. Zoals eerder genoemd, wanneer de waarde lager dan 8 is, verslijmen de zuurstofplanten waardoor het evenwicht wordt verstoord. Om een hardheid van 12º DH te krijgen moet u 1x per jaar in het voorjaar per m³ water doseren:

 

Bij: 

3º DH 6 afgestreken eetlepels Innogreen Maërl kalk

5º DH 5 afgestreken eetlepels Innogreen Maërl kalk

7º DH 4 afgestreken eetlepels Innogreen Maërl kalk

9º DH 3 afgestreken eetlepels Innogreen Maërl kalk

11º DH  2 afgestreken eetlepels Innogreen Maërl kalk

 

Bekijk: Bestel makkelijk en snel Innogreen Maërl kalk

De juiste hoeveelheid Maërl kalk lost u op in een gieter met vijverwater, waarna u dit verspreidt over de vijver. Meestal blijft het vijverwater 2 dagen wit. U dient jaarlijks een dosering Maërl kalk toe te voegen. Uiteindelijk zal de hardheid +/- 12º DH worden, de basis voor een goed biologisch evenwicht. Naast de vijver is het aan te raden om in de tuin nog andere vormen van water toe te passen. Eén of meer ondiepe poelen en/of water ornamenten geven ruimte aan vogels om te baden en te drinken en zijn een levensbron voor nuttige insecten en kikkers. Hierin kunnen prachtige moerasplanten groeien...

 

Aandachtspunten bij het onderhoud

Bij een vijver hoort voldoende beplanting, maar controleer regelmatig de hoeveelheid. Grijp in als zij meer dan de helft van het wateroppervlak gaan innemen. Het beste tijdstip om de vijver te schonen is in de nazomer en in de herfst, na de voortplantingsperiode, en nog voor de winterrust. Laat het verwijderde materiaal nog een dag uitdruipen op de oever, zodat waterdieren kunnen ontsnappen. Laat opgaande stengels staan tot na de winter. Deze helpen tijdens vorstperioden met de zuurstofvoorziening van de vijver. Bescherm de vijver met een net tegen bladval in de herfst. Te grote hoeveelheden blad verslechteren de waterkwaliteit en leiden tot algenbloei in het voorjaar.

Bekijk: De beste producten voor het onderhouden van uw vijver